Türk Dış Politikası Yıllığı 2012
Önsöz
Türkiye dış politikasının ilkelerini ve pratiğini daha iyi anlayabilmek/anlamlandırabilmek amacıyla hayata geçirilen Türk Dış Politikası Yıllığı dördüncü kitabına ulaştı. Bu yıllığı yayımlayarak Türkiye Dış Politikası alanında başta akademisyen ve araştırmacılara daha sonra da siyasal karar alıcılara ve konuya ilgi duyan kamuoyuna nitelikli bilgi verme amacımıza büyük oranda ulaştığımıza inanıyoruz. Bunu yaparken ilgili bölgeler üzerine uzmanlaşmış yazarlarımız araştırmalarını, hem kuramsal bağlamlarda ele almaya özen göstermiş, hem de birinci elden bilgilerle donatılmış analizlerle okuyucuya ulaştırmışlardır. Böylece bu yıllık Türkiye’de uluslararası ilişkiler ve dış politika literatürünün gelişmesine katkıda bulunan ve Türkiye’nin Dış Politikası’na dair araştırmalar yapacak olan gelecek nesil araştırmacılarına yardımcı olacak bir kaynak haline gelmiştir.
Türkiye 2012’de Arap Baharının ümit vadeden demokratikleştirici etkilerinin yanı sıra iç¸ savaş¸ da dahil olmak üzere istikrarsızlaştırıcı ve bölgesel güçler arasında rekabeti artıcı etkileri ile uğraşmak durumunda kalmıştır. Daha önceki yıllara kıyasla 2012’de daha çetin imtihanlardan gecen Türk Dış Politikası özellikle Ortadoğu’daki bazı kritik olaylara ve gelişmelere odaklanmak zorunda kalmıştır.
Bunlardan ilki Suriye’deki demokrasi mücadelesine Hizbullah ve dolayısıyla İran’ın daha doğrudan müdahil olarak Beşar Esad’ın devrilmesi yönündeki hareketin görece zayıflamasına neden olmasıdır. Bu gelişme Ankara’yı da kartlarını daha açık oynamaya zorlamış ve özellikle İran ve Türkiye arasında dönemsel gerginlik süreci yaşanmaya başlamıştır. Ankara için Ortadoğu özelinde olumlu sayılabilecek bir gelişme Mısır’da Müslüman Kardeşler adayı Muhammed Mursi’nin cumhurbaşkanı seçilmesi olmuştur. Erdoğan ve Mursi’nin karşılıklı ziyaretlerinde de açık bir şekilde görülen bu durum akıllara iki ülkenin bölgesel politikalara yeni bir ivme kazandırabileceği ihtimalini getirmiştir. Ancak Mısır’da Mursi karşıtı muhalefetin güçlü olması ve eski rejimin fırsat kollayan bir tutumda olması İhvan’ın işini zorlaştırmıştır. Nitekim 2013 yılının ortalarındaki askeri darbe bölgenin en önemli ülkelerinden olan Mısır’ın siyasal bir dönüşüm geçirmesinin kolay olamayacağını göstermiştir.
Türkiye’nin Avrupa Birliği politikasında son birkaç yıldır yaşanan durgunluk 2012’de de devam etmiştir. Sürecin böyle bir hal alması Türkiye’deki karar alıcıların tercihleriyle ilgili olmaktan ziyade AB başkentlerinin ekonomik krizle mücadele etmeleri ve Ankara’ya yönelik samimiyetten uzak tavırları ile ilgilidir. AB dönem başkanlarının Türkiye ile müzakerelerde istekli olmaması Ankara’nın AB politikasına olumsuz etkide bulunmuştur. Bununla birlikte Türkiye, Avrupa ülkeleri ile ikili ilişkilerini sürdürmüş, karşılıklı ziyaretler trafiği hemen hiç azalmadan devam etmiş ve ticaret verileri de önceki yıllara göre artış göstermiştir.
Kitap
Önceki yıllıklar gibi 2012 Yıllığı da, biri 2012 yılından bağımsız makalelerin yer aldığı diğeri ise Türkiye’nin değişik bölgelere ilişkin politikalarında ilgili yıla ait gelişmelerin ele alındığı iki bölümden oluşmaktadır.
PDF Dosyası için tıklayınız
Türkiye’nin Afrika açılımı 2012’de de devam etmiş, Uzak ve Doğu Asya ile ilişkilerin geliştirilmesine devam edilmiş, Latin Amerika’ya yönelik dış politika süreçleri de derinlik kazanmıştır. — Türk Dış Politikası Yıllığı 2012
Türkiye’nin Afrika açılımı 2012’de de devam etmiş, Uzak ve Doğu Asya ile ilişkilerin geliştirilmesine devam edilmiş, Latin Amerika’ya yönelik dış politika süreçleri de derinlik kazanmıştır. Bu bölgelere üst düzey ziyaretler düzenlenmiş, siyasi, ticari ve kültürel işbirlikleri artırılmış, yeni büyükelçilikler açılarak Türkiye’nin bu bölgelerdeki varlığı pekiştirilmiş ve bu ülkelerden devlet başkanları ve bakanlar düzeyinde heyetler Ankara’da ağırlanmıştır.
Önceki yıllıklar gibi 2012 Yıllığı da, biri 2012 yılından bağımsız makalelerin yer aldığı diğeri ise Türkiye’nin değişik bölgelere ilişkin politikalarında ilgili yıla ait gelişmelerin ele alındığı iki bölümden oluşmaktadır. Bağımsız makalelerin yer aldığı birinci bölümde, Burhanettin Duran’ın "AK Parti’nin Kimlik Siyasetini Anlamak: Çok Katmanlı Medeniyet Söylemi ve Sınırları", Kılıç Buğra Kanat’ın “Klasik Yaklaşımlarla Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikasını Çalışmak Neden Zordur?: Türk Dış Politikası Çalışmalarında Yeni Paradigmalara Duyulan İhtiyaç”, Ramazan Erdağ ve Tuncay Kardaş’ın “Türk Dış Politikası ve Stratejik Kültür” ve Sadık Ünay’ın “Yeni Küresel Ekonomi Politik Düzen, BRICS ve Türkiye” başlıklı makaleleri yer almaktadır.
İkinci bölümde ise bölgelere göre Türk dış politikasının ele alındığı yazılar yer almıştır. Türkiye’nin Ortadoğu politikası Kemal İnat, Ufuk Ulutaş, Nebi Miş, Ali Balcı, Muhittin Ataman, Gülşah Neslihan Akkaya ve İsmail Numan Telci tarafından kaleme alınan altı ayrı makale çerçevesinde incelenmiştir. Mısır’ın batısına uzanan Kuzey Afrika’ya yönelik politika Cenap Çakmak ve Sahraaltı Afrika’ya yönelik politika Mehmet Özkan tarafından yazılan makalelerde ele alınmıştır.
Türkiye’nin Avrupa Birliği politikası Ali Resul Usul, Kıbrıs politikası Sibel Akgün, ABD’ye yönelik politikası Ramazan Gözen, Balkan politikası Nazif Mandacı, Kafkasya politikası Eldar Hasanov tarafından yazılmıştır. Türk dış politikasının Orta Asya boyutunu Kılıç Buğra Kanat, Doğu Asya boyutunu Ümit Alperen, Güneydoğu Asya boyutunu Kadir Temiz, Latin Amerika boyutunu Mustafa Yetim, Afganistan ve Pakistan boyutunu Murat Yeşiltaş ve Ahmet Biçer kaleme almıştır.
Böylesi bir eserin ortaya çıkabilmesinde en büyük pay şüphesiz yazarlarımıza aittir. Türkiye’nin Dış Politikası’nın böylesi geniş bir coğrafya bağlamında ele alınması ve irdelenmesi ancak kolektif bir çaba ile mümkün olabilirdi. Bu anlamda zaman ve emek harcayarak araştırmalarını bizlerle paylaşan yazarlarımıza teşekkürü borç biliriz. Ayrıca kitabın yayına hazırlanması sürecindeki emekleri için de SETA ekibine teşekkür ediyoruz.
Ankara, Aralık 2013
Burhanettin Duran, Kemal İnat, Ufuk Ulutaş
Editörler
İçindekiler
1. Bölüm
TÜRK DIŞ POLİTİKASI ÜZERİNE BAĞIMSIZ MAKALELER
AK PARTİ’NİN KİMLİK SİYASETİNİ ANLAMAK: ÇOK KATMANLI MEDENİYET SÖYLEMİ VE SINIRLARI
Burhanettin Duran
KLASİK YAKLAŞIMLARLA AK PARTİ DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASINI ÇALIŞMAK NEDEN ZORDUR? TÜRK DIŞ POLİTİKASI ÇALIŞMALARINDA YENİ PARADİGMALARA DUYULAN İHTİYAÇ
Kılıç Buğra Kanat
TÜRK DIŞ POLİTİKASI VE STRATEJİK KÜLTÜR
Ramazan Erdağ, Tuncay Kardaş
YENİ KÜRESEL EKONOMİ POLİTİK DÜZEN, BRICS VE TÜRKİYE
Sadık Ünay
2. Bölüm
TÜRK DIŞ POLİTİKASININ 2012 YILI GELİŞMELERİ
TÜRKİYE’NİN IRAK POLİTİKASI 2012: İKİ IRAK HİKÂYESİ
Ali Balcı
TÜRKİYE’NİN KÖRFEZ ÜLKELERİ VE ÜRDÜN POLİTİKASI 2012
Muhittin Ataman, Gülşah Neslihan Akkaya
TÜRKİYE’NİN MISIR POLİTİKASI 2012
İsmail Numan Telci
TÜRKİYE’NİN İRAN POLİTİKASI 2012
Kemal İnat
TÜRKİYE’NİN İSRAİL-FİLİSTİN POLİTİKASI 2012
Ufuk Ulutaş
TÜRKİYE’NİN SURİYE VE LÜBNAN POLİTİKASI 2012: BÖLGESEL SAHİPLENME
Nebi Miş
TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ POLİTİKASI 2012
Ali Resul Usul
TÜRKİYE’NİN KIBRIS POLİTİKASI 2012
Sibel Akgün
TÜRKİYE’NİN ABD POLİTİKASI 2012: STRATEJİK KONSENSÜS, TAKTİKSEL AYRIŞMA
Ramazan Gözen
TÜRKİYE’NİN BALKAN POLİTİKASI 2012: YÜKSELEN YUMUŞAK GÜÇ?
Nazif Mandacı
TÜRKİYE’NİN KAFKASYA POLİTİKASI 2012
Eldar Hasanov
TÜRKİYE’NİN ORTA-ASYA POLİTİKASI 2012
Kılıç Buğra Kanat
TÜRKİYE’NİN DOĞU ASYA POLİTİKASI 2012
Ümit Alperen
TÜRKİYE’NİN GÜNEYDOĞU ASYA POLİTİKASI 2012
Kadir Temiz
TÜRKİYE’NİN LATİN AMERİKA POLİTİKASI 2012
Mustafa Yetim
TÜRKİYE’NİN SAHRAALTI AFRİKASI POLİTİKASI 2012
Mehmet Özkan
TÜRKİYE’NİN KUZEY AFRİKA POLİTİKASI 2012
Cenap Çakmak
TÜRKİYE’NİN AFGANİSTAN VE PAKİSTAN POLİTİKASI 2012
Murat Yeşiltaş ve Ahmet Biçer
PDF Dosyası için tıklayınız