Dış politik alanda yaşanan bu “kriz” sarmalına Türkiye iç siyasetinde yaşanan iki önemli kriz de katkıda bulunmuş ve dış siyasetteki krizi daha da derinleştirmiştir. 2003 yazında Gezi Parkı ekseninde yaşanan gelişmeler ve 2013 Aralık ayında hükümete ve başbakana yönelik olarak başlatılan “yolsuzluk davası” görünümü altındaki “darbe girişimi” bir taraftan dış politikanın üzerine inşa edildiği ekonomik güce zarar verirken diğer taraftan da Türkiye’yi dışarıda düzeltmesi gereken bir imaj sorunu ile karşı karşıya bırakmıştır. Bu imaj sorunu Batı için Ankara’ya yönelik eleştirinin temel zeminini oluştururken, Doğu için Türkiye’nin modellik seçeneğini tartışmalı hale getirmiştir. Üstelik her iki kriz ve etra arında yaşanan diğer gelişmelerin Türkiye’de iç siyasal istikrarı tehlikeye atmasından ve hükümetin dikkatini içeriye çevirmesine yol açmasından dolayı dış politikadaki aktivizm yerini bir ölçüde savunmacı bir çizgiye bırakmıştır.

Ortadoğu özelinde Mısır’da yapılan darbe, Suriye’de iç savaşın yoğunlaşarak devam etmesi, İran’ın Suriye’de ve Irak’ta müdahaleci bir politika izlemesi gibi çok sayıda dinamik, Türkiye’nin bölgeye yönelik politikasını zorlaştırmıştır. Bu olumsuz görüntüye karşılık Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile geliştirilen yakın ilişki Türkiye için olumlu sayılabilecek bir dinamik olarak değerlendirilebilir. Özellikle Türkiye’nin Kürt meselesini sona erdirmek için başlattığı çözüm sürecinde IKBY’nin katkısı göz önüne alındığında bu ilişkinin Türkiye iç politikasını da etkileyen bir boyutu olduğu söylenebilir. Avrupa Birliği ile ilişkilerde 2008 yılından beri yaşanan durgunluk 2013 yılında atılan adımlarla aşılmaya çalışılmış ve Kasım ayında yeni bir fasılın müzakereye açılması sağlanmıştır.

Çalışmanın 2013 gelişmelerine ayrılan bölümünde bu dinamiklerin nasıl şekillendiği detaylı bir şekilde analiz edilmektedir. Türkiye’nin Ortadoğu politikasından AB ile ilgili yaşanan gelişmelere, ABD ile ilişkilerden Uzak Doğu’ya ve Afrika’ya yönelik politikasına kadar birçok alanı kapsayan bu bölümler 2013 yılının bütün boyutlarıyla anlaşılmasına katkıda bulunacaktır. Dolayısıyla, çalışmanın bir başka katkısı da, dış politikanın küçük bir parçasına odaklanmak yerine genel olarak değerlendirilmesine imkan sağlamaktır.

Kitabın ilk bölümünde Türk dış politikasına ilişkin bağımsız makaleler yer almaktadır. “Türk Dış Politikasında Yeni Osmanlıcılık Tartışmaları” başlıklı makale Enes Bayraklı, “Türkiye’de Kürt Hareketinin AB Politikası: Muhalif Bir Etnik Bloğun Dış Politikasi Üzerine Analiz” başlıklı yazı Ali Balcı ve “AK Parti Dönemi Dış Politikada Devlet Kimliği ve ‘Yumuşak Güç’” başlıklı makale de Erman Akıllı tarafından kaleme alınmıştır.

İkinci bölümde ise Türkiye’nin 2013 yılında dünyanın değişik bölgelerine yönelik politikasında yaşanan gelişmeler ele alınmıştır. Bu çerçevede, Türkiye’nin Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yönelik politikası Kemal İnat, Ali Balcı, Muhittin Ataman, İsmail Akdoğan, Nebi Miş, İsmail Numan Telci, Yıldırım Turan ve Ramazan Erdağ tarafından kaleme alınan yedi ayrı makalede analiz edilmiştir. ABD ile ilişkiler Eyüp Ersoy, AB ile ilişkiler Ali Resul Usul, Doğu Asya’ya yönelik Türkiye politikası Kadir Temiz, Güneydoğu Asya’ya yönelik politikası ise Ümit Alperen tarafından yazılmıştır. Kafkasya politikası Emre Erşen, Balkanlar politikası Nazif Mandacı ve Orta Asya politikası Kılıç Buğra Kanat tarafından kaleme alınmıştır. Kıbrıs’ı Sibel Akgün, Latin Amerika’yı Mustafa Yetim, Afganistan-Pakistan’ı Salih Doğan ve Sahra-Altı Afrika politikasını da Abdurrahim Sıradağ yazmıştır.

Elbette böyle bir çalışmanın ortaya çıkması kolektif çabanın bir ürünüdür. Bu kolektif çabada en büyük pay elbette bölümleri ve makaleleri yazarak elinizdeki kitabın ortaya çıkmasına imkan sağlayan yazarlara aittir. Yine yazıların hakemliğini yaparak ya da yazıların son okumasını gerçekleştirerek vakit harcayan arkadaşlarımıza da teşekkür borçluyuz. Ayrıca kitabın yayınlanması sürecinde emek veren SETA ekibine de teşekkür ederiz.

Ankara, Aralık 2014
Burhanettin Duran, Kemal İnat, Ali Balcı

Editörler

İçindekiler

1. Bölüm
TÜRK DIŞ POLİTİKASI ÜZERİNE BAĞIMSIZ MAKALELER

Ortadoğu’da Yeni Durum ve Türkiye’nin Dış Politika Stratejisi
HASAN BASRİ YALÇIN

Türk Dış Politikasında Yeni Osmanlıcılık Tartışmaları
ENES BAYRAKLI

Türkiye’de Kürt Hareketinin AB Politikası: Muhalif Bir Etnik Bloğun Dış Politikası Üzerine Analiz
ALİ BALCI

AK Parti Dönemi Dış Politikada Devlet Kimliği ve "Yumuşak Güç"
ERMAN AKILLI

2. Bölüm
TÜRK DIŞ POLİTİKASININ 2013 YILI GELİŞMELERİ

Türkiye’nin İran Politikası 2013
KEMAL İNAT

Türkiye’nin Irak Politikası 2013
ALİ BALCI

Türkiye’nin Suriye Politikası 2013
NEBİ MİŞ

Türkiye’nin Mısır Politikası 2013
İSMAİL NUMAN TELCİ

Türkiye’nin Körfez Ülkeleri ve Ürdün Politikası
MUHİTTİN ATAMAN ve İSMAİL AKDOĞAN

Türkiye’nin Kuzey Afrika Politikası
RAMAZAN ERDAĞ

Türkiye’nin İsrail-Filistin Politikası
YILDIRIM TURAN

Türkiye’nin Avrupa Birliği Politikası
ALİ RESUL USUL

Türkiye’nin ABD Politikası
EYÜP ERSOY

Türkiye’nin Güney Kafkasya Politikası
EMRE ERŞEN

Türkiye’nin Doğu Asya Politikası
KADİR TEMİZ

Türkiye’nin Balkanlar Politikası
NAZİF MANDACI

Türkiye’nin Orta Asya Politikası
KILIÇ BUĞRA KANAT

Türkiye’nin Kıbrıs Politikası
SİBEL AKGÜN

Türkiye’nin Sahraaltı Afrika Politikası
ABDURRAHİM SIRADAĞ

Türkiye’nin Latin Amerika Politikası
MUSTAFA YETİM

Türkiye’nin Afganistan ve Pakistan Politikası
SALİH DOĞAN

Türkiye’nin Güneydoğu Asya Politikası
ÜMİT ALPEREN